Özgür Mumcu’nun 2016’da yayımlanan, kalabalık bir editör, yazar ve eleştirmen jürisinin 2016’nın en iyi 40. romanı seçtiği ancak kurgusu, temposu ve karakterlerinin inandırıcılığı bakımından beni mutlu etmeyen romanı Barış Makinesi, dünyaya barış getirecek bir makinenin icat edilmesi çabası etrafında kurgulanmıştır. Geliş filmi de bir bakıma bir “barış makinesi” hakkındadır. Yalnız bu makine, geleceği görebilen kanlı canlı bir insandır.
Geliş, Ted Chiang’ın 1998’de yayımlanan “Story of Your Life” adlı öyküsünden uyarlanmış sıra dışı bir “uzaylı” filmi ve bilindik örneklerden çok farklı öğelere sahip. Bir kere filmdeki “uzay gemileri” hiç de filmlerde daha önce gördüklerimize benzemiyor. “Uzaylılar” dünyayı işgal etmeye filan da çalışmıyorlar. Öte yandan filmde birkaç Hollywood klişesi tekrarlanmıyor da değil: Sanki dünyanın jandarması ABD değilmiş gibi, ABD “uzaylılara” karşı ısrarla barışçıl bir tavır sürdürmeye çalışırken (en azından filmin sonlarına kadar), başını Çin’in çektiği birçok ülke onların üzerine askerlerini sürüyor (burada Ted Chiang’ın ailesinin Tayvan kökenli olması bir rol oynamış mıdır?). Ayrıca dünyayı yine bir Amerikalı kurtarıyor (ki buna kızmaya pek hakkımız yok: Çekebiliyorsan filmi sen çek, dünyayı da senin ülkenin vatandaşı kurtarsın, değil mi?). Ancak bu kurtarışta, dünyanın içinde bulunduğu yeni güç dağılımının yansımasını da görmüyor değiliz. Dünyayı kurtaracak girişimi bir Amerikalı başlatıyor ancak onun harekete geçirdiği lider bu kez bir Amerikalı değil, Çin’in genelkurmay başkanı!
Filmin başkahramanı olan karakter film boyunca bazı gündüz düşleri görmektedir. Filmin sıra dışı bir yönü de burada kendini gösterir: “Uzaylılar” kahramanımıza gördüklerinin gelecekten kesitler olduğunu fark ettirir. Bunu yapmadaki amaçları, kahramanın gelecekte ortaya çıkacak küresel yıkımı önlemesini sağlamaktır. Yani “uzaylılar” kahramanımızdan bir barış makinesi yaratmıştır. Nasıl, ilginç değil mi? Film hakkında daha fazla ayrıntı vermeyelim. Geliş, sıra dışı ve tempolu bir “uzaylı filmi” izlemek isteyenlere tavsiye edilir (bilim kurgu değil, “uzaylı filmi” çünkü bu filmin herhangi bir yanında bilimle ilgili kayda değer bir unsur olduğunu düşünmüyorum; aksine filmin merkezinde geleceği görmek gibi akıl ve bilim dışı bir düş bulunuyor).
Hamiş: Ted Chiang’ı Türkçe okumak isteyenler, içinde Geliş filminin dayandığı öykü olan “Hayatının Hikâyesi” adlı öykünün de bulunduğu, orijinal adı “Stories of Your Life and Others” olan öykü derlemesinin Türkçe çevirisini edinebilirler: Ted Chiang, Geliş, Monokl Yayınları.
